Dr. HALİSÇELİK’TEN ÇARPICI ARAŞTIRMA
Başkent ve TED üniversitelerinde Öğretim Görevlisi, Mülkiye İktisadi ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (MİSAM) Başkan Yardımcısı olan Dr. Ergül Halisçelik’in “Binyıl Kalkınma Hedefleri ve Yoksul Odaklı Büyüme” adlı kitabında ve kişisel bloğunda (http://ergulhaliscelik.blogspot.com.tr/p/yayinlar.html) yer verdiği “Ülkelerin Yönetim Biçimleri İle Kalkınma Düzeyleri Arasında Nasıl Bir İlişki Var” konulu araştırma ise başkanlık tartışmalarına yeni bir boyut kazandırdı.
BKH ENDEKSİ SONUÇLARIYLA KALKINMA DÜZEYLERİ VE YÖNETİM ŞEKİLLERİ KARŞILAŞTIRILDI
Dr. Halisçelik, yoksulluğun azaltılması, sağlık, eğitim, cinsiyet eşitliği, çevre ve insan refahını etkileyen diğer birçok konuda 60 göstergeyi kapsayan, küresel düzeyde ve ülkeler bazında en geniş tanımlı kalkınma ve yoksullukla mücadele göstergeleri olan, “Binyıl Kalkınma Hedefleri Endeksi” sonuçlarıyla ülkelerin kalkınma düzeylerini ve yönetim şekillerini karşılaştırdı.
KALKINMA DÜZEYİ YÜKSEK OLAN ÜLKELERDE PARLAMENTER DEMOKRASİ HAKİM
44 gösterge, 19 hedef ve 8 amacın ortalamalarıyla 187 ülkenin 1990-2015 dönemi baz alınarak hesaplanan BKH endeksinde, kalkınma düzeyi endeksi en yüksek olan ilk on ülkeden yedinci sırada yer alan Fransa’nın yarı başkanlıkla, İsveç, Almanya, Hollanda, Norveç, İsviçre, Danimarka, İzlanda, İspanya, Belçika’nın ise parlamenter demokrasiyle yönetildiği görülüyor
PARLAMENTER DEMOKRASİ İLE KALKINMA ARASINDAKİ BAĞ
İlk onda yer alan ülkelerin tamamının “Binyıl Kalkınma Hedefleri Kalkınma Düzeyi”, “Kişi Başına Gelir Düzeyi” ve “Cinsiyet Eşitsizliği Düzeyi”, “çok yüksek” ve “yüksek” seviyelerde.
BAŞKANLIK VE YARI BAŞKANLIKLA YÖNETİLEN ÜLKELER GERİYE GİDİYOR
Sıralamada yer alan son 10 ülke olan Afganistan, Mozambik, Nijerya, Mali, Nijer, Liberya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Sierra Leone, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Çad’da ise bu düzeylerin “çok düşük” ve “düşük” seviyelerde olduğu göze çarpıyor. Son 10 sırada yer alan ülkelerde en dikkat çeken nokta ise bu ülkelerin hepsinin başkanlık ve yarı başkanlık sistemleriyle yönetiliyor olması.
İNSANİ GELİŞMİŞLİK ENDEKSİ İLE YÖNETİM ŞEKİLLERİ DE KARŞILAŞTIRILDI
Dr. Ergül Halisçelik, kitabında ve kişisel bloğunda, “eğitim”, “uzun ve sağlıklı yaşam” ile “iyi bir yaşam standardına ulaşmak” olmak üzere üç boyut ve bu boyutlara ilişkin “beklenen okullaşma yılı”, “ortalama okullaşma yılı”, “doğumda yaşam beklentisi”, “satın alma gücü paritesine göre hesaplanmış kişi başına GSMH” olmak üzere dört gösterge baz alınarak hesaplanan “Birleşmiş Milletler İnsani Gelişmişlik Endeksi” (İGE) ile ülkelerin yönetim şekillerinin karşılaştırıldığı tabloya da yer verdi.
PARLAMENTER DEMOKRASİDE İNSANİ GELİŞMİŞLİK DE YÜKSEK SEVİYEDE
Sosyo-ekonomik göstergeleri ekonomik büyüme ile ilişkilendiren “İnsani Gelişmişlik Endeksi”nde ilk 10 sırada yer alan 9 ülkenin (Norveç, Avustralya, İsviçre, Danimarka, Hollanda, Almanla, İrlanda, Kanada, Yeni Zelanda) parlamenter demokrasi, listenin sekizinci sırasında yer alan ABD ise başkanlıkla yönetiliyor.
SON 10 ÜLKE BAŞKANLIKLA YÖNETİLİYOR
Sıralamanın sonundaki 10 ülke ülkelerden Mali, yarı başkanlıkla, Mozambik, Sierra Leone, Gine, Burkina Faso, Burundi, Çad, Eritre, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Nijer ise başkanlıkla yönetiliyor.
