TMGD, sadece bir denetçi değil, aynı zamanda bir rehberdir. İşletmenin tehlikeli maddelerle ilgili alacağı her aksiyonda (paketleme, etiketleme, yükleme, boşaltma, taşıma) prosedürleri belirleyen ve sürecin güvenli işlemesini sağlayan kişidir. Amacı; kazaları önlemek, olası kazaların zararlarını minimize etmek ve işletmeyi ağır yasal yaptırımlardan korumaktır.
Yasal Çerçeve ve Zorunluluk Kapsamı
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yürütülen "Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik" kapsamında; bir takvim yılı içerisinde net 50 ton ve üzeri miktarda tehlikeli madde ile işlem yapan (gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran, boşaltan, alan ve tank konteyner/taşınabilir tank işletmecisi) tüm işletmeler, Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı istihdam etmek veya yetkili bir kuruluştan (TMGDK) hizmet almak zorundadır.
Ancak dikkat! 50 ton sınırı genel bir kuraldır. Sınıf 1 (Patlayıcılar), Sınıf 6 (Bulaşıcı Maddeler) ve Sınıf 7 (Radyoaktif Maddeler) kapsamındaki maddelerle iştigal eden firmalar için miktar sınırı aranmaksızın TMGD zorunluluğu vardır.
TMGD’nin İşletmedeki Temel Görevleri
Bir güvenlik danışmanının sahadaki varlığı, işletme için hayati önem taşır. Görevleri sadece evrak doldurmakla sınırlı değildir. İşte bir TMGD’nin temel sorumlulukları:
1. Mevzuat Takibi ve Uyumluluk: Uluslararası anlaşmalar (ADR vb.) sürekli güncellenir. Danışman, bu güncellemeleri takip ederek işletmenin prosedürlerini yeni kurallara adapte eder.
2. Yıllık Raporlama: İşletmenin tehlikeli madde faaliyetlerine ilişkin yıllık raporunu hazırlar ve yılın ilk üç ayı içerisinde Bakanlığın sistemine (U-ETDS vb.) girişini yapar.
3. Personel Eğitimi: Tehlikeli maddelerle temas eden tüm personele (depo görevlisi, forklift operatörü, şoför vb.) "Farkındalık ve Göreve Özgü Eğitim" verir.
4. Acil Durum Prosedürleri: Olası bir sızıntı, yangın veya kaza durumunda yapılacakları belirler, talimatları hazırlar ve tatbikatlar yaptırır.
5. Kaza Raporlama: İşletmede tehlikeli madde kaynaklı bir kaza meydana geldiğinde, durumu analiz eder ve Bakanlığa sunulmak üzere kaza raporu düzenler.
6. Denetim ve İzleme: İşletmenin araçlarının, teçhizatlarının ve depolama alanlarının kurallara uygunluğunu düzenli olarak denetler.
Kavram Kargaşası: TMGD ve ADR İlişkisi
Sektöre yeni giren firmaların veya bu alanda hizmet alacak yöneticilerin zihninde sıkça beliren ve netleştirilmesi gereken bir konu vardır: Tmgd ve adr arasındaki fark nedir?
Basitçe ifade etmek gerekirse; ADR, kuralların yazılı olduğu uluslararası "kanun" kitabıdır. TMGD ise bu kanunları işletmeye uygulayan, yorumlayan ve denetleyen "hakim" veya "avukat" rolündeki yetkili kişidir. ADR, tehlikeli maddelerin nasıl paketleneceğini, hangi araçla taşınacağını ve hangi evrakların düzenleneceğini söyler. TMGD ise firmanın bu kurallara uyup uymadığını kontrol eder ve sistemi kurar. Yani biri mevzuatın kendisi, diğeri ise o mevzuatın uygulayıcısıdır.
İşletmeler İçin Neden Hayati Önem Taşıyor?
TMGD hizmeti almak, firmalar için sadece "cezadan kurtulmak" anlamına gelmemelidir. Bu hizmetin kurumsal sürdürülebilirlik açısından çok daha derin faydaları vardır:
· Risk Yönetimi: Doğru sınıflandırılmamış veya yanlış paketlenmiş bir kimyasal, lojistik sürecinde reaksiyona girerek patlayabilir. TMGD, bu riskleri önceden görerek engeller.
· Maliyet Avantajı: Yanlış etiketleme veya hatalı taşıma evrakı nedeniyle gümrüklerde veya yol denetimlerinde araçların bağlanması, firmalara büyük zaman ve para kaybettirir. Uzman bir danışman, sürecin "sıfır hata" ile işlemesini sağlar.
· Kurumsal İtibar: Çevreye zarar veren veya sık sık iş kazasıyla gündeme gelen bir firma, ticari itibarını kaybeder. TMGD, çevre ve iş güvenliği standartlarını yükseltir.
· Uluslararası Ticaret: İhracat yapan firmalar için ADR kurallarına uyum, Avrupa pazarına girişin anahtarıdır.
Nasıl TMGD Olunur?
Bu prestijli mesleği icra etmek isteyenlerin, fen ve mühendislik fakültelerinden mezun olması (veya ilgili diğer lisans bölümleri), Bakanlıkça yetkilendirilmiş eğitim kurumlarında 64 saatlik zorunlu eğitimi tamamlaması ve Bakanlığın açtığı sınavda 70 ve üzeri puan alması gerekmektedir. Sertifikasını alan danışmanlar, bağımsız olarak veya bir TMGDK (Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Kuruluşu) bünyesinde hizmet verebilirler.
Doğru Danışmanlık Hizmetini Seçmek
Piyasada çok sayıda bireysel danışman ve kuruluş bulunmaktadır. Ancak tehlikeli madde güvenliği şakaya gelmez. Hizmet alacağınız kurumun referansları, danışmanlarının saha tecrübesi ve sektörel hakimiyeti çok önemlidir. Sadece "imza atan" değil, sahadaki operasyonunuzu iyileştiren, personelinizi eğiten ve size katma değer sağlayan çözüm ortaklarıyla çalışmalısınız.
Bu noktada, sektördeki güncel gelişmeleri takip etmek, mevzuat değişikliklerinden haberdar olmak ve profesyonel destek almak için https://www.guvenlikdanismani.org/ gibi otoriter platformları ziyaret edebilir, uzman görüşlerinden faydalanabilirsiniz.
Güvenliğin Teminatı
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı, endüstriyel yaşamın görünmez kahramanlığıdır. Yollarda gördüğümüz o turuncu levhalı tırların güvenle seyahat etmesi, fabrikalardaki kimyasal tankların güvenle dolum yapması, arka plandaki bu titiz planlamanın sonucudur.
İşletmeler için bu zorunluluk, bir bürokratik yük değil; can güvenliğine, çevreye ve geleceğe yapılan bir yatırımdır. Unutmayın, tehlikeli maddelerle çalışırken "bize bir şey olmaz" mantığı değil, "her ihtimale karşı önlem" mantığı hayat kurtarır. TMGD, işte bu önlemin profesyonel adıdır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Hangi firmalar TMGD bulundurmak zorundadır? Yıllık 50 ton ve üzeri tehlikeli madde faaliyeti olan (alan, satan, taşıyan vb.) firmalar ile benzin istasyonları, hastaneler (belirli atık miktarı varsa) ve patlayıcı/radyoaktif madde ile iştigal eden tüm işletmeler zorunluluk kapsamındadır.
TMGD hizmeti almamanın cezası nedir? Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı denetimlerinde TMGD hizmeti almadığı tespit edilen firmalara yüksek tutarlı idari para cezaları uygulanır ve bu cezalar her ay tekrar edebilir. Ayrıca faaliyet durdurma riski de bulunmaktadır.
Kendi personelimiz TMGD olabilir mi? Evet, eğer firmanızda gerekli şartları (üniversite mezuniyeti, sınav başarısı, sertifika) sağlayan ve sigortalı çalışan bir personeliniz varsa, kendi bünyenizde TMGD ataması yapabilirsiniz. Ancak çoğu firma, operasyonel körlüğü engellemek ve profesyonel bakış açısı için dışarıdan hizmet almayı (TMGDK) tercih etmektedir.
Perakende satış yapan yerler (Marketler vb.) kapsama girer mi? Genellikle "Muafiyet" sınırları içerisindedirler. Perakende ambalajlı ürün satan ve sadece nihai tüketiciye satış yapan işletmeler, belirli miktarları aşmadıkça kapsam dışı kalabilir veya "Miktar Sınırlaması Muafiyeti"nden yararlanabilirler. Bunu bir danışmana analiz ettirmek en doğrusudur.