İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Adana Şube Başkanı H.Çağdaş Kaya, yükselen ve büyüyen Adana’da ulaşım sorununun da olabildiğince arttığına dikkat çekti. İMO Adana Şube’nin İstanbul şubesiyle birlikte Seyhan Belediyesi Yaşar Kemal Kültür Merkezi’nde düzenlediği ’12. Ulaştırma Kongresi’ kapsamında ‘Adana Kentiçi Ulaşım Sorunları’ konulu sunum gerçekleştiren Kaya, sorunların çözümü için insan odaklı ulaşım politikalarının yürütülmesi ve geliştirilmesi gerektiğini vurguladı.

Ülkemizde ulaşım, özel araç kullanımını özendiren politikalarla yürütüldüğünü kaydeden Kaya, Adana’da her yıl trafiğe katılan araç sayısının katlanarak arttığını söyledi.  2006’da Adana’da trafiğe katılan otomobil sayısının 8 bin 844 olduğunu ancak 2016 yılında bu sayının 15 bin 579’a yükseldiğini dile getirdi. Adana’da trafiğe katılan otomobil oranının 10 yılda yüzde 76 arttığını belirten Kaya, Türkiye İstatistik Kurumu’nun Ocak 2017 verilerine göre kentte toplam motorlu araç sayısının 613 bin 373’e ulaştığını kaydetti. Kaya, 319 belediye otobüsü, 419 özel halk otobüsü ve bin 87 minibüsün bulunduğu Adana’da çok sayıda küçük işletmeci, entegre olamayan toplu taşıma, işlevsiz hafif raylı taşıma sistemi, yerel yönetimlerin etkinliğinin yetersizliği, yağmurda daha da kötüleşen, altyapı çalışmaları ile sıklıkla yeniden kazılan yolların yarattığı sıkıntılardan oluşan bir yığın sorun bulunduğunu vurguladı.

“SORUNLU BİR TRAFİK OLGUSUYLA KARŞI KARŞIYAYIZ”

Hızlı ve çarpık kentleşmenin sonucu olarak, bugün Adana’da oldukça sorunlu hale gelen “ulaşım ve trafik” olgusuyla karşı karşıya olduğumuzu dile getiren Kaya, “İhtiyacımız; toplumun yapısına ve yararına uygun olan ulaştırma politikaları ve bu anlayışın sonucu oluşturulacak ulaşım planlamasıdır. Maalesef, Adana’nın tek ulaşım plan çalışması, bundan 25 yıl önce 1992 yılında yapılan “Adana Kent İçi ve Yakın Çevresi Ulaşım Etüt” çalışmasıdır. Bu, bir plan değil, etüt çalışmasıdır” dedi. Adana’nın ulaşım planına ihtiyacı olduğunu ve bu planın zorunlu olduğunu ifade eden Kaya, şunları söyledi: Elbette ki ulaşım planlaması, şehrin nazım imar planları ve diğer ilgili üst ölçekli planlarıyla eşgüdümlü ve uyumlu olmalıdır. Adana’da bu uyumun yaratılmasında ve sağlıklı bir ulaşım planı hazırlanmasında aşılması gereken engeller de vardır: merkezi yönetimin kentlerde resen plan ve uygulama yapması (örnek: Adliye, Şehir Hastaneleri, Stadyum); gerek alan gerekse bina bazındaki kentsel dönüşüm projelerinin yoğunluk artırıcı, bir bölgede yığılma yaratmaya yol açan sorunları; yerel yönetimler üzerindeki baskılar  (örnek dolmuş, özel halk otobüsü (ÖHO) düzenlemeleri,  AVM’lerin yerleri) bu engellerin başta gelenleridir” diye konuştu.

“RAYLI SİSTEMİN BORCUNU ULAŞTIRMA BAKANLIĞI DEVRALMALIDIR”

Hafif raylı taşıma sisteminin rantabl olmadığını kaydeden Kaya; “Adana Büyükşehir Belediyesi tarafından 1988 yılında yapımı için ilk adımı atılmış, 15 yılı geçkin sürede dış kaynaklı hazine garantili krediyle 533 milyon dolara inşa edilmeye başlanılmış ve ek kaynaklarla birlikte yaklaşık iki katına mal edilen ve 14 Mayıs 2010’da biletli yolcu taşınmaya başlanılan hafif raylı sistem rantabl değildir. Ve Adanalılar halen hafif raylı sistemin borç yükünü taşımaktadırlar. Adana Büyükşehir Belediyesi’nin İller Bankası payından her ay yüzde 40 metro borcu kesintisi yapılmaktadır. Bu borcun Ulaştırma Bakanlığına devri için hep birlikte çaba göstermeliyiz” dedi.  Kaya ayrıca Adana’nın gerek topografya gerekse iklim koşulları açısından, bisiklet kullanımına uygun bir yapıya sahip olmasına rağmen bisiklet yollarının son derece kısıtlı, birbiriyle bağlantısız, kısa mesafeli olduğunu ve başka amaçlarla kullanıldığını da ifade etti.

“İNSAN ÖNCELİKLİ BİR ULAŞIM PLANLAMASI YAPILMALIDIR”

Adana’da ulaşımın iyileştirilebilmesine yönelik görüşlerini de paylaşan Kaya, şu ifadelere yer verdi:

“Motorlu taşıt trafiğini kent merkezlerine davet eden uygulamalardan kaçınmalıyız, Bugün Avrupa'nın birçok metropolünde kent merkezine yönelen yollardaki taşıt yoğunluğunu kontrol edebilmek için, var olan otopark alanları azaltılmakta ve kent merkezine artık katlı otopark ve katlı kavşak gibi göreceli çözümlerden vazgeçilmektedir.  Çözüme yönelik sürdürülebilir ulaştırma politikaları yürütülmesi ve sağlıklı bir ulaşım ana planı hazırlanması gerekmektedir. 

Ulaşım ana planı çalışmasında; Ulaşım planı, Çevre Düzeni Planı, Nazım İmar Planı, Sakınım Planı ve uygulama imar planları ile uyum, koordinasyon ve eşgüdüm içerisinde olmalıdır. Bu planlar; gelecekteki gelişmeler öngörülerek, mevcut ve gelecekteki ulaşım talebinin gerçekçi büyüklük ve nitelikleri belirlenerek hazırlanmalıdır (en az 20 – 30 yıllık). Adana’nın geleceğini düşünen, kent ve çevresinin mevcut koşullarını, karakteristik özelliklerini ve gereksinimlerini dikkate alan, araç öncelikli değil insan öncelikli bir ulaşım planlaması yapılmalıdır.  Ayrıca uygulamalar ve sonuçları sürekli izlenerek, bu plana sürdürülebilir, dinamik bir karakter kazandırılmalıdır. Buna göre ulaşım ana planı 5 yıl aralıklarla revize edilmelidir.

“ULAŞIM YATIRIMLARI TOPLU TAŞIMACILIĞA YÖNELMELİ”

Ulaşım olanakları ile sistemleri incelenerek işin tekniğine ve yapıya uygun yöntemler tespit edilmelidir. Araç öncelikli değil, insan öncelikli ve bisiklet kullanımı ağırlıklı bir ulaşım planlaması esas alınmalıdır.  Toplu taşıma türlerinin bütünleştirildiği “tek bilet” uygulamasına yönelik çözümler araştırılmalıdır.

Bu çalışmaya paralel olarak; “Kent insanlar içindir” yaklaşımıyla gereken alanlarda taşıt trafiğine kapalı alanlar oluşturulmalıdır. Çakmak Caddesi, Ali Münif Yeğenağa, Büyüksaat civarı ve Tepebağ höyüğü çevresi vb alanlar araçtan arındırılıp, yaya bölgesi haline getirilmelidir.

Planlama sürecinde; basit ve tekniğine uygun, Trafik Mühendisliği çerçevesindeki çözümlerle Adana’nın sorunlu trafik akımında kısa vadeli bazı iyileştirmeler yapmak da mümkündür. Ulaşım koridorlarındaki kavşaklarda etüt çalışması yapılıp, Adaptif Trafik Yönetim Sistemi gibi çağdaş uygulamalar değerlendirilmelidir.

Ulaşım yatırımları toplu taşımacılığa yönelmeli, kentlilerin toplu taşıma araçlarını kullanması için toplumsal eğitim süreci başlatılmalıdır. Ayrıca okullarda toplu taşımayı özendirici eğitimlere yer verilmelidir. Mahallelerden hafif raylı sisteme ulaşım kolaylaştırılmalı, insanların toplu taşıma araçlarını kullanımını teşvik edici uygulamalarla sistem kentliler için cazip hale getirilmelidir.  Kentimizde, özellikle kent merkezindeki kaldırımlar işyerleri tarafından işgal edilmiştir.  Kaldırımların araba ve esnaf malzemeleriyle işgal edilmesinin önüne geçilmelidir. Yerleşime açılacak yeni bölgelerde ise mekansal planlama kriterlerine uygun sokak, cadde, bulvar, refüj ve kaldırımlar geniş tutulmalı ve bisiklet yolları da düşünülmelidir.

Hafif raylı sistem, ilave güzergahlarla yeniden projelendirilmeli, özellikle üniversite, hastane, otogar, havaalanı ve iş merkezlerinin yoğun olduğu bölgeler projeye dahil edilmelidir. Adana’da halen bir engel gibi görünen TCDD hattı kent trafiği için bir avantaja dönüştürülmelidir. Demiryolu sistemi çift hatlı, elektrikli, aktarma noktalı, HRTS sistemle bağlantılı olarak yeniden planlanmalıdır. İnsan öncelikli bir kent anlayışı ile yaşlıların, çocukların, yayaların kent içindeki her türlü hareketliliğini kolaylaştıracak bir anlayış öne çıkarılmalıdır.

“DUYARLI BİR KENTLİ BİLİNCİ YARATILMASI ÖNEMLİDİR”

Adana’nın mevcut kentleşme ve ulaşım sorunlarının kentliye doğru ve anlaşılabilir şekilde aktarılması ve duyarlı bir kentli bilinci yaratılması önemlidir. Bu çerçevede bilimsel çözüm ve iyileştirme önerilerinin de açık ve anlaşılabilir şekilde kamuoyuna aktarılması gerekmektedir.

Yerel yönetimlerin öncelikli yatırımlarını, bu tablonun ortadan kaldırılmasını sağlayacak ve kentlerimizi daha yaşanılır kılacak çalışmalara yönlendirmesi gerektiği tartışılmazdır. Soruna bütüncül yaklaşmak, çakılacak tek bir çiviyi bile kentsel planlamaya dahil etmek, öngörülü düşünüp geleceği gözeten planları geliştirmek önceliğimiz olmalıdır. Mesleki ve kamusal sorumluluğumuz gereği mesleğimizi ilgilendiren tüm konularda kent sorunlarının takipçisi olmaya; aynı zamanda çalışmalarımızla, araştırmalarımızla Adana’nın sorunlarının çözümü doğrultusunda üzerimize düşen her görevde var gücümüzle çalışmaya da devam edeceğiz.”

İSMAİL HAKKI ACAR: “SINIRLI ORTAMDA SINIRSIZ BÜYÜME YANLIŞTIR”

İMO Adana Şube Başkanı H. Çağdaş Kaya’nın sunumunun ardından Oturum başkanlarından İsmail Hakkı Acar ise genel sorunların yanı sıra özelde Adana ulaşım sorunlarına ilişkin görüşlerini paylaştı. Acar, özellikle yerel yöneticilerin, dünyanın gelişmiş kentlerinin terk ettiği anlayışlardan vazgeçmesi gerektiğini,  kıymetli mekanların minibüslerden arındırılarak toplu taşımanın yüksek kapasiteli araçlarla sağlanmasının şart olduğunu söyledi. Acar, “Sınırlı ortamda sınırsız büyüme yanlıştır” dedi.

GÖRÜŞLERİNİ PAYLAŞTILAR

Salonda bulunanların görüş ve sorularının alındığı bölümde; Adana Büyükşehir Belediye Başkan Yardımcısı Sinan Gül, Adana Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Nihat Sözütek, Adana Büyükşehir Belediye Meclis Üyesi Ulaş Çetinkaya,  Adana Barosu İnsan Hakları Komisyonu Başkanı Mustafa Çinkılıç da konuyla ilgili paylaşımlarda bulundu. Görüş ve soruların tamamlanmasının ardından, oturum başkanları Acar ve Kaya sorulara yanıt verdi.

Oldukça verimli ve interaktif geçen oturuma Adana Vali Yardımcısı Mustafa Aydın, Seyhan Belediye Başkan Yardımcısı Ulaş Toros,  TMMOB Adana İKK Sekreteri Ali Kuzu, Adana Büyükşehir Belediyesi Kent Konseyi Başkanı Ömer Sazak, Seyhan Belediyesi Kent Konseyi Başkanı Haşmet Biçer,  İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu Yönetim Kurulu Üyesi Tahsin Uskurt, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu(DİSK) Bölge Temsilcisi H. Yaşar Gündoğdu,  Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) Adana Şube Başkanı Muzaffer Yüksel, TMMOB’ye bağlı Odaların Adana şube başkanları, emek ve meslek örgütlerinin temsilcileri ile çok sayıda konuk katıldı.

‘Adana Kentiçi Ulaşım Sorunları’ oturumunun ardından, 12. Ulaştırma Kongresi’nin son oturumu olan “Toplumsal Fayda Odaklı Ulaştırma” konulu forum bölümüne geçildi. Bu oturumda İMO Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Gökçe, Kongre Düzenleme Kurulu Başkanı Güngör Evren ve Düzenleme Kurulu Üyesi Ergun Gedizlioğlu ise kongrenin ve ulaştırma konusunun genel değerlendirmelerini içeren konuşmalarını gerçekleştirdi. Salondakilerin görüşlerinin alınmasının ardından ‘12 Ulaştırma Kongresi’, İMO Adana Şube Başkanı H.Çağdaş Kaya ve İstanbul Şube Başkanı Nusret Suna’nın kapanış konuşmaları ile sona erdi.