Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 1989 yılında ilan edilen “Uluslararası Afet Risklerinin Azaltılması Günü” bu yıl “Afetlere Değil, Dirençliliğe Yatırım” temasıyla kutlanıyor. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Adana Şube Başkanı Dr. Mehmet Tatar, günün anlamına dikkat çekerek, afetlerin maliyetinin giderek arttığına ve afet riskini azaltma çalışmalarına yeterli bütçe ayrılmadığına dikkat çekti.
“Afet Risklerinin Azaltılmasına Bütçe Ayrılmalı”
Dr. Tatar, afetlerin artan maliyetinin, iklim değişikliği ve kötü kalkınma politikalarının bir sonucu olduğunu belirterek şu bilgileri paylaştı:
“2025 Afet Riskini Azaltma Küresel Değerlendirme Raporu’na göre, afetlerin neden olduğu gerçek maliyetin yaklaşık 2,3 trilyon dolar olduğu tahmin ediliyor. Buna karşın, kamu bütçelerinin yalnızca %1’inden azı afet risklerinin azaltılmasına ayrılıyor. Bu oran sürdürülebilir değil. Ülkeler, bütçelerinin çok daha büyük kısmını afet öncesi önleme çalışmalarına ayırmalı.”
“Yatırımlar Dirençli ve Risk Bilincine Sahip Olmalı”
Hem kamu hem de özel sektörün ekonomik stratejilerinde afet risklerinin çoğu zaman göz ardı edildiğini söyleyen Dr. Mehmet Tatar, şu uyarıda bulundu:
“Yatırımların %75’ini kontrol eden özel sektör, artan kırılganlığı ve iklim tehditlerini dikkate almıyor. Ulusal stratejiler geliştirilmeli; afet risk azaltma ve iklim adaptasyonu politikaları entegre edilmelidir. Hükümetler, özel sektörü dayanıklı yatırımlar için düzenlemeler ve teşviklerle desteklemelidir.”
“Türkiye Afet Ülkesi Görünümünde”
Türkiye’nin jeolojik ve meteorolojik yapısı itibariyle “afet ülkesi” görünümünde olduğunu vurgulayan Dr. Tatar, özellikle yanlış yer seçimi, dayanıksız yapı stoğu ve farkındalık eksikliği gibi sorunların riskleri artırdığını söyledi. Dr. Tatar “6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri, 2025 yılındaki tarımsal don, kuraklık, orman yangınları ve seller ülkemizin afetlere ne kadar açık olduğunu gösterdi. Ancak tüm bu deneyimlere rağmen afet risklerini azaltmaya yönelik bütçeler hâlâ yetersiz.” dedi.
“Afet Risk Azaltma Fonu Etkin Hale Getirilmeli”
Jeoloji Mühendisleri Odası Adana Şube Başkanı Dr. Mehmet Tatar, 2023 depremlerinin ardından kurulan Afet Yeniden İmar Fonu’nun, risk azaltma çalışmaları için aktif kullanılmadığını belirterek, “Artık yaraları sarmaya değil, dirençliliğe yatırım yapan bir ülke haline gelmemiz gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
Dr. Tatar, ayrıca şu önerilerde bulundu:
• “Afet, Acil Durum ve İklim Değişikliği Bakanlığı” kurulmalı.
• “Afet Risk Azaltma Fonu” hızla işlerlik kazanmalı.
• Jeolojik kökenli afetler için ülke genelinde tehlike ve risk haritaları hazırlanmalı.
• Mikrobölgeleme etütleri tamamlanarak afet master planları uygulanmalı.
• Afet Sigortaları Kanunu gözden geçirilmeli ve kapsam genişletilmeli.
• “Afet Risk Azaltma Kanunu” acilen TBMM gündemine alınmalı.
“Dirençli Bir Türkiye İçin Hızlı Adımlar Atılmalı”
Açıklamasının sonunda Dr. Mehmet Tatar, 13 Ekim gününün yalnızca bir farkındalık günü olarak kalmaması gerektiğini vurgulayarak, şu ifadeleri kullandı:
“Afetlerle mücadelede temel hedefimiz, toplumun ve kentlerin dirençliliğini artırmak olmalıdır. Türkiye, afetler karşısında yalnızca kayıpları telafi eden değil, afet risklerini azaltan, dirençli bir ülke haline gelmelidir.”
